Kolejowe Wojaże: 2015-12-15 Zwiedzanie sieci tramwajowej w Ostrawie

Wygrzebałem na dysku jeszcze jeden archiwalny wpis, tym razem poświęcony tramwajom w czeskiej Ostrawie. Większość materiału pochodzi z 15 grudnia 2015 r. kiedy kolega Tomek namówił mnie na zwiedzanie tamtejszej sieci. Tomek zachęcał mnie żebym koniecznie tam pojechał, opowiadając o ciekawych odcinkach przebiegających koło zakładów przemysłowych z licznymi przejazdami przez bocznice kolejowe. Dodatkowo Ostrawa ma jedną linię tramwajową podmiejską, która jak Tomek twierdzi ma taki klimat jakby poprowadzić linię tramwajową przez Doliną Kościeliską 😅. Pierwotnie nie planowałem publikować zdjęć z tego wyjazdu. Jechaliśmy na zaliczanie sieci a zdjęcia robiłem przy okazji i to jeszcze przy kiepskiej pogodzie. Zmieniłem zdanie dopiero teraz kiedy część taboru którym wtedy jeździliśmy została już wycofana z eksploatacji i zdjęcia nabrały walorów historycznych.

Ostrawa jest trzecim co do wielkości miastem w Czechach i rozwinęło się dzięki ciężkiemu przemysłowi górniczemu i hutniczemu. Oczywiście podobnie jak w Polsce wiele zakładów już upadło lub ograniczyło zatrudnienie. Jednak część z nich przekształcana jest w muzea, dzięki czemu Ostrawa otwiera się na turystów. Miasto ma też prężnie działający transport zbiorowy, realizowany przez tramwaje, trolejbusy i autobusy. Pierwsze tramwaje parowe wyjechały na ulice miasta w 1894 roku w 1901 roku zaczęły być zastępowane przez tramwaje elektryczne. Według stanu na grudzień 2015 roku tabor tramwajowy Ostrawy stanowiły wyłącznie wagony rodzimej produkcji. Najstarszy typ taboru reprezentowały kultowe wagony Tatra T3 i pochodne produkowane w latach 1965-1987. Jest to drugi co do najliczniej wyprodukowanych typów taboru tramwajowego na świecie. Eksportowane były do wielu krajów bloku wschodniego. Nieznacznie więcej wyprodukowano radzieckich wagonów KTM5. Młodszymi egzemplarzami Tatr jakie spotkaliśmy były trzyczłonowe wagony KT8D5 z połowy lat 80` oraz jednoczłonowe wozy T6A5 z połowy lat 90` XX wieku. Pierwszymi wagonami niskopodłogowymi są pochodzące z przełomu wieków trzyczłonowe wagony Škoda 03T i Inekon 01 Trio. Najnowszymi wagonami w Ostravie według stanu na rok 2015 były częściowo niskopodłogowe wagony Pragoimex Vario LF. Większość z nich jest jednoczłonowa, ale są też pojedyncze egzemplarze dwu- i trzyczłonowe.

Zwiedzanie Ostrawy Tomek zaplanował na wtorek 15 grudnia 2015 r. Chcąc jak najwięcej skorzystać z jednego z najkrótszych dni w roku, dzień wcześniej wzięliśmy nocleg w schronisku młodzieżowym w Cieszynie. Dojechałem tam z Krakowa pociągami osobowymi przez Skawinę, Oświęcim, Czechowice-Dziedzice i Zebrzydowice. Wstrzeliłem się wówczas w malutkie „okienko pogodowe” pozwalające na przejechanie taką trasą. Ruch pasażerski na linii Skawina – Oświęcim został bowiem kilka dni wcześniej reaktywowany, zaś na odcinku Oświęcim – Czechowice-Dziedzice był właśnie zawieszany. Większość połączeń wycofano wraz z wejściem w życie rocznego rozkładu jazdy 2015/2016. Bodaj jedną parę utrzymano dwa tygodnie dłużej do końca roku i akurat udało się nią przejechać. Ze względu na rozpoczynające się prace przy budowie nowej łącznicy kolejowej Kraków Zabłocie – Kraków Krzemionki, większość pociągów do Oświęcimia przez Skawinę rozpoczynała bieg w stacji Kraków Płaszów. Wyruszyłem w trasę po godzinie 15 z przystanku Kraków Krzemionki na pokładzie jednostki EN57-1075. Tą samą jednostką zaliczałem kilkanaście lat wcześniej nieczynną już linię Trzebinia – Wadowice. Reaktywacja trasy Kraków – Skawina – Oświęcim w 2015 roku nie należała do udanych. Skromna oferta w połączeniu z dużą skalą remontów (budowa łącznicy omijającej Kraków Płaszów oraz przystanku Kraków Sanktuarium) nie przyciągnęły pasażerów. Na przywrócenie oferty z prawdziwego zdarzenia przyszło jeszcze poczekać kilka lat. Na jednym z przejazdów drogowych przyuważyłem jak kierowca dostawczaka czekający przed szlabanem, liczył ludzi w moim pociągu 😅. W Oświęcimiu przesiadam się do osobówki Kolei Śląskich relacji Katowice – Cieszyn. To była jednostka EN57 z wyższych numerów, miała siedzenia z dermą i podłokietnikami. Odcinek Oświęcim – Czechowice-Dziedzice był wówczas w kiepskim stanie. Prędkość w większości nie przekraczała 30 km/h i był to główny powód do zawieszenia na nim przewozów na kilka lat. Następnie przez Zebrzydowice dotarłem do Cieszyna, gdzie spotkałem się z Tomkiem i poszliśmy na nocleg. W schronisku mieliśmy duży pokój dla kilkunastu osób, ale spaliśmy w nim tylko my dwaj. Następnego dnia rano zjedliśmy śniadanie na mieście i udaliśmy się na stację kolejową. Zaczęliśmy od zaliczenia jeszcze jednej nowości rozkładu jazdy 2015/2016. W poprzednim rozkładzie jazdy można było pociągiem do Cieszyna dojechać tylko z Czechowic-Dziedzic przez Zebrzydowice. Trasa Bielsko-Biała – Goleszów – Cieszyn – Czeski Cieszyn była od kilku lat nieczynna. W grudniu 2015 roku reaktywowany został graniczny odcinek między stacjami leżącymi w polskiej i czeskiej części Cieszyna. Do polskiego Cieszyna przedłużona została relacja wybranych czeskich pociągów relacji Frydek-Mistek – Czeski Cieszyn.

Regionova 814 187-1 jako pociąg osobowy z Frydka-Mistka
kończy bieg w Cieszynie

Stacja Cieszyn. 814 187-1 przyjechała z Frydka-Mistka,
a EN57-909 pojedzie do Czechowic-Dziedzic

Przejechaliśmy tym pociągiem przez granicę i w stacji Czeski Cieszyn przesiedliśmy się na pociąg do Ostrawy. Zwiedzanie ostrawskiej sieci tramwajowej zaczęliśmy od zachodniej części miasta. Wysiedliśmy na dworcu Ostrava Svinov i na początek wsiedliśmy w czwórkę która zawiozła nas na pętlę Martinov. Jechaliśmy dwuczłonowym wagonem Vario LF+ w nietypowym srebrnym malowaniu. Normalnie tramwaje w Ostrawie były wówczas malowane na biało-niebiesko. Później dowiedziałem się, że ten wagon to taki rodzynek, co posiada większy procent niskiej podłogi. Przy pętli Martinov zlokalizowane są warsztaty, gdzie remontowane są wagony tramwajowe.

Wagon Pragoimex Vario LF+ #1411 na pętli Martinov
w Ostrawie

Z Martinova cofnęliśmy się na ulicę Opavską na węzłowy przystanek Třebovickă.

Skład wagonów Tatra T6A5 #1136+1132 oraz solowa Tatra T3
na ulicy Opavskiej

Tatra KT8D5R.N1 #1510 na ulicy Opavskiej

Tam przesiedliśmy się na ósemkę obsługiwaną przez Tatrę KT8D5. Te trzyczłonowe wagony pochodzą z lat 80` XX wieku, ale w latach zerowych XXI wieku przeszły modernizację polegającą na zabudowę niskiej podłogi w środkowym członie. Po drodze minęliśmy największą zajezdnię tramwajową Ostrawy zlokalizowaną przy pętli Poruba vozovna. Koniec trasy ósemki jest na pętli Vřesińskă położonej na obrzeżach miasta. Kończą tu trasę także linie 7 i 17 i dodatkowo przystanek początkowy ma tu podmiejska linia 5, która była kolejnym celem naszego zwiedzania. Na piątce jechaliśmy Tatrą K2, będącą przegubową wersją kultowej Tatry T3. Wagony te nie były zbyt licznie reprezentowane w Ostrawie. Łącznie przyszło ich 10 sztuk z czego według stanu na dzień naszej wycieczki, w ruchu pozostawało 6 wozów.

Tatra K2G #805 w obsłudze podmiejskiej linii 5 na pętli Vřesińskă

Podmiejska trasa linii 5 prowadzi przez wsie Vřesina, Dolni Lhota i Horni Lhota do pętli Zatiši. Jest to dawna przedwojenna kolej parowa, która do sieci tramwajowej została włączona tuż po II wojnie światowej. O kolejowej przeszłości przypomina m.in. ruch jednotorowy z mijankami. Trasa faktycznie jest ciekawa, ale ze stwierdzenie Tomka że to jakby poprowadzić tramwaj przez Dolinę Kościeliską jest trochę na wyrost 😛.

Wagon K2G #805 na pętli podmiejskiej linii 5 Zatiši

Po wykonaniu zdjęć na pętli Zatiši, wróciliśmy tym samym wagonem do pętli Vřesińskă, a następnie zaliczyliśmy całą trasę siódemki do Vŷškovic, zlokalizowanych w południowo-zachodniej części miasta.

Wóz KT8D5R.N1 #1507 na pętli Vřesińskă

Na pętli Vŷškovice przesiedliśmy się od razu do tramwaju powrotnego i cofnęliśmy się kawałek do przystanku Kotva. Odgałęzia się tu krótka trasa do pętli Zabreh, gdzie docierają linie 11 i 13. Spędziliśmy tu trochę czasu czekając na przesiadkę i był czas na fotki. Przed obiektyw wpadły pojedyncze wagony Vario LF oraz składy Tatr T6A5.

Spam z ulicy Vŷškovickiej nieopodal przystanku Kotva. Wagon
Vario LF #1344

KT8D5R.N1 #1513

Skład wagonów T6A5 #1128+1124

Skład T6A5 #1113+1117

Vario LF #1360

Do pętli Zábřeh pojechaliśmy klasyczną Tatrą T3 😀. No może klasyczną tylko z zewnątrz, bo większość tych wozów przez lata eksploatacji przechodziły różne modernizacje. Ten którym przyjechaliśmy na Zábřeh, to wersja T3G z rozruchem tyrystorowym. Pętla Zábřeh jest położona w sąsiedztwie terenów zielonych, coś jak nasz Cichy Kącik.

Tatra T3G #1038 na pętli Zábřeh

Po wykonaniu fotek pojechaliśmy do centrum miasta, na główny węzeł przesiadkowy Karolina na ulicy 28 řijna (28 października).

Spam z węzła przesiadkowego Karolina na ulicy 28 řijna. Skład
Vario LF #1337+1333

Wagon KT8D5R.N1 #1514

Skład Vario LF #1323+1320

Wagon Inekon 01 Trio #1253

Mijanka składów T3R.P #983+979 i Vario LF #1323+1320

Naszym kolejnym celem był inny klimatyczny odcinek sieci. Tym razem mieliśmy w planach industrialną trasę do pętli Nová hut již. brána zlokalizowanej jak sama nazwa wskazuje przy bramie kombinatu hutniczego. Docierają tam linie 4 i 14 wariantowymi kursami, głównie w godzinach zmian w hucie. Było po godzinie 13, więc powinny już jechać kursy dowozowe na drugą zmianę. Wsiedliśmy do niskopodłogowego wagony Inekon 01 Trio obsługującego wariantowy kurs czwórki. Zaraz za centrum wjechaliśmy na leśny odcinek biegnący niezależnie od sieci ulic. Za dwa przystanki osiągnęliśmy terminal Hranečnik. Tu kończy bieg większość kursów czwórki i czternastki. Dalej jadą tylko kursy wariantowe. Potem przejechaliśmy wzdłuż hałdy pohutniczej, minęliśmy osiedle Kończyce Małe i osiągnęliśmy pętlę przy jednej z bram kombinatu.

Inekon 01 Trio #1252 na pętli Nová hut již. brána

Vario LF #1347 na pętli Nová hut již. brána

Kilka fotek i wagonem Vario LF linii 14 wróciliśmy do centrum.

Kolejny spam z węzła Karolina. Wagon T3G #978

Skład wozów T3G #995+991

Skład Vario LF #1337+1333

Wagon Inekon 01 Trio #1255

Tam po kolejnej przesiadce udaliśmy się na położoną w południowej części miasta dużą pętlę Dubina. Kończy tu bieg aż 7 linii.

Wagon KT8D5R.N1 #1501 na pętli Dubina

Inekon 01 Trio #1254 wyjeżdża z pętli Dubina

Skoda 03T4 #1210 na ulicy Horni przed pętlą Dubina

Sieć tramwajowa w południowych osiedlach Ostrawy: Vitkovice i Jubilejni Kolonie jest dość gęsta i postawiliśmy sobie za cel zaliczenie wszystkich odcinków. Obfitują one w wiele ciekawostek. Jest kilka przejazdów w jednym poziomie przez bocznice kolejowe (i to czynne). Jest przejazd pod blokiem mieszkalnym w ulicy Závodni nieopodal Ostravar Areny. Urokliwy jest też odcinek wzdłuż ulicy Misteckiej poprowadzony przez dawne tereny hutnicze. Jedną z przesiadek mieliśmy na przystanku Vitkovice Vysoke Pece, gdzie można było wykonać zdjęcie w pięknym industrialnym klimacie. Obecnie część z tych obiektów jest zagospodarowana na muzeum Dolni Vitkovice

Ujęcia z przesiadki na przystanku Vitkovice Vysoke Pece. Wagon
T3G #1040

Skład Vario LF #1352+1324

Skład T3G #1042+1046

Skład Vario LF #1340+1328

KT8D5R.N1 #1513

Dochodziła już godzina 15 i pomału trzeba było kończyć fotografowanie.

KT8D5R.N1 #1505 na ulicy Ruskiej na przystanku Mirove Námesti

Ostatnie fotki wykonałem już w półmroku na rondzie w rejonie pętli Dubina. Tam też udało mi się upolować m.in. skład klasycznych Tatr T3. Były to wagony wersji T3SUCS, która miała trafić na eksport do ZSRR, ale ostatecznie została w Czechosłowacji.

Wagon T3G #1001 na ulicy Horni na przystanku Josefa Kotase

Wieczorne ujęcia z ronda u zbiegu ulic Horni i Dr. Martinka.
Skład T3SUCS #950+946

Wagon T6A5 #1107

Skład T6A5 #1106+1110

Skład T3R.P #1015+967

Położone w północnej części miasta pętle Hlučinská oraz Hlavni nádraži (Dworzec główny) zaliczyliśmy już po ciemku. Po ich objechaniu mieliśmy zaliczoną całą sieć i mogliśmy wracać. Ze stacji Ostrava hl.n. wsiedliśmy w pociąg do Czeskiego Cieszyna, a następnie po przekroczeniu granicy wróciliśmy autobusem do Krakowa.

Suplement, zdjęcia z lat 2019-2022

W latach 2018-2019 do Ostrawy trafiły pierwsze tramwaje kupione za granicą, 40 nowych niskopodłogowych wagonów Stadler Tango NF2. Zmontowane zostały one w polskim zakładzie Stadlera w Siedlcach. Posiadały one jednolite jasnoniebieskie malowanie i w ten schemat stopniowo zaczęto przemalowywać także stary tabor. Dostawa wagonów Tango NF2 spowodowała wycofanie z ruchu większości wagonów Tatra T3 oraz wszystkich K2 i T6A5. W latach 2019-2022 odbyłem kilka wyjazdów do Ostrawy z przyjaciółką mieszkającą w Czeskim Cieszynie. Były to wyjazdy niekomunikacyjne. Zdjęcia tramwajów i trolejbusów wykonywałem przy okazji w drodze z dworca głównego do centrum, wysłuchując jednocześnie jojczeń „Nie no, co Ty fotografujesz?” albo „Z kim ja się zadaję?” 😂. Ogółem jednak wyjazdy były bardzo sympatyczne, pozwiedzaliśmy wiele atrakcji Ostrawy J.